ระบอบฟิวดัลหรือระบอบศักดินาสวามิภักดิ์
คำว่า feudalism มีรากศัพท์มาจากภาษาละติน
หมายถึงที่ดิน ซึ่งบุคคลที่ได้รับที่ดินจากเจ้านายเรียกว่า วัสซัล
จะต้องให้ความเคารพและรับใช้เจ้านายเพื่อตอบแทนสิทธิที่ได้ใช้ที่ดินผืนนั้น เป็นระบบการปกครองในยุโรปสมัยกลาง ที่มีการกระจายอำนาจ
และเป็นรากฐานการปกครองท้องถิ่นของดินแดนต่างๆในยุโรป
สาเหตุการเกิดระบอบฟิวดัล
1. ประเพณีของชาวโรมันในการแสวงหาผู้อุปการคุณและฝากตัวกับขุนนางที่มีอำนาจ เพื่อให้รอดพ้นจาก
การรุกรานของพวกอนารยชนเผ่ากอทหรือเยอรมันและโจรผู้ร้าย
2. ประเพณีคอมิสเตตัส (comistatus) เป็นประเพณีที่ชายฉกรรจ์หรือนักรบกระทำสัตย์ปฏิญาณว่าจะจงรักภักดีซื่อตรงต่อหัวหน้าทั้งในยามสงบสุขและยามสงคราม
จนกว่าชีวิตจะหาไม่
รูปแบบการปกครอง
เป็นระบอบการปกครองแบบกระจายอำนาจจากกษัตริย์ไปยังขุนนาง ผู้ที่ได้รับสิทธิในการ
ครอบครองที่ดินเรียกว่าเจ้านายหรือลอร์ด ส่วนผู้ที่ได้รับมอบที่ดินเรียกว่า วัสซัล
แล้วนำไปจัดตั้งเป็นเขต
แมเนอร์ มีการบริหารจัดการที่ดินและปกครองตนเองแบบเบ็ดเสร็จ โดยมีวัสซัลเป็นเจ้านายของแต่ละ
แมเนอร์ มีชาวนาและข้าทาส เป็นผู้ใต้ปกครองมีหน้าที่ทำนาและรับใช้เจ้านาย ในขณะเดียวกันเจ้านายก็ให้ความคุ้มครองชาวนาและข้าทาส จึงเกิดความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันระหว่างเจ้านายกับข้า ประเทศที่เคยใช้ระบบฟิวดัล เช่น ฝรั่งเศส เยอรมัน
สังคมในระบอบฟิวดัล ประกอบด้วย
1. กษัตริย์ มีฐานะเป็นเจ้านายสูงสุด
2. ขุนนาง (ผู้ที่ได้รับกรรมสิทธิ์ที่ดินจากกษัตริย์และเป็นเจ้าของชาวนา ,ข้าทาส)
3. อัศวิน (ลูกของขุนนาง)
4. ชาวนา , ข้าทาส
การเสื่อมของระบอบฟิวดัล สาเหตุเกิดจาก
1. การปฏิวัติทางเศรษฐกิจคริสต์ศตวรรษที่ 11 ทำให้การค้าและอุตสาหกรรม
มีความเจริญก้าวหน้า
2. การฟื้นฟูการค้ากับตะวันออกใกล้หรือเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ทำให้มีการไถ่ตัวข้าทาสเป็นอิสระ
โดยไปทำการค้าเป็นช่างฝีมือ
มีการเลื่อนฐานะเป็นชนชั้นกลางและมีอิทธิทางเศรษฐกิจ
3. เกิดโรคระบาด กาฬโรคทั่วยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 14 ทำให้แรงงานหายาก
ข้าทาสมีโอกาสเป็นอิสระ
มีการโยกย้ายที่อยู่ ระบบแมเนอร์จึงเสื่อมลง
4. มีทหารรับจ้าง ชาวนาหนีไปเป็นทหารรับจ้าง
เกิดการจลาจลของชาวไร่ ชาวนา
5. สงครามครูเสด และสงคราม 100 ปี ทำให้อัศวินเสียชีวิตมาก กษัตริย์ยึดอำนาจ
คืนจากขุนนางโดยมีพ่อค้า
ชนชั้นกลางสนับสนุน กษัตริย์เริ่มติดต่อโดยตรงกับประชาชนทรงมีอำนาจปกครองอย่างแท้จริง ยุบกองทัพของขุนนาง
ระบบฟิวดัลได้วิวัฒนาการเป็นการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสเปนและฝรั่งเศสในเวลาต่อมา